9 av 10 trekkfuglar med negativ utvikling i 2024

BirdLife Norge leverer for 35. gong overvakingsresultat om trekkfugl frå Lista og Jomfruland fuglestasjonar. Overvakinga er delfinansiert av Miljødirektoratet. Talet på ringmerkte fuglar registrerte i år var 58 %  under gjennomsnittet. Det er det svakaste sidan oppstarten av denne overvakinga i 1990, og nedgangen var stor for både vanlege og mindre vanlege artar.

– Det er dramatiske tal. Overvakinga av trekkfugl etter sesongen i år viser at mange insektetande fuglar er i tilbakegang. Vêr- og klimaendringar påverkar insektmengda, som er heilt avgjerande for trekkfuglane, seier Ellen Hambro, direktør i Miljødirektoratet.

Les rapporten her: Trekkfuglovervaking ved Jomfruland og Lista fuglestasjon 2024 - miljodirektoratet.no

Les meir på nettsidene til Lista fuglestasjon her: Lista fuglestasjon

Avhengig av insekt

Mange trekkfuglar er heilt avhengig av godt tilfang av insekt langs flyruta på trekket til og frå hekkeplassane. Derfor søkjer dei aktivt etter stader med insekt, som åkrar, skogar og våtmarker der dei mellomlandar. Dette gjeld særleg dei som trekkjer langt, slik som fuglar som trekkjer til Afrika.

Dei svake tala frå fugleovervakinga kan ifølgje BirdLife Norge ha samanheng med nedgangen i insektproduksjonen som er observert over fleire år gjennom Miljødirektoratets insektovervaking. Det kan anten vere for lite insekt generelt, som gir matmangel når ungane blir klekte, eller eit problem med manglande samanfall i tid mellom når insekta er tilgjengelege  og når fugleungane blir klekte.

Insektovervakinga i Noreg har dei fire siste åra vist at talet på insekt har sokke med 14 % kvart år, og at klimaendringane kan påverke insektmengda negativt.

Les mer om resultata frå insektovervåkinga her: Færre insekter i naturen, nedgangen fortsetter - miljodirektoratet.no

Tidspunktet for fugletrekket fell ofte saman med når det er mykje insekt, slik at dei kan fylle opp energireservane undervegs før dei held fram på den lange reisa. Når fuglane ikkje treffer på dette tidspunktet. og når denne timinga uteblir på grunn av stadig vekslande og uføreseielege vêrforhold, kan stor dødelegheit oppstå. Som figuren under viser kjem ein del artar tidlegare på våren for å prøve å tilpasse seg eit endra klima.

Hortulan er snart utdøydd i Noreg

Denne vesle sporvefuglen som i tidlegare tider var ein relativt vanleg art i kulturlandskapet på Aust- og Sørlandet kan no snart reknast som utdøydd frå Noreg og har lenge stått oppført som kritisk trua på den norske raudlista. Også denne overvintrar i Afrika og er del av den gruppa av artar som fuglestasjonen registrerer stor nedgang i talet på hos. Denne arten er også avhengig av insekt, som dei matar ungane sine med. Sidan 1950-talet og samtidig som den store intensiveringa i landbruket, har arten gått tilbake.

Årets overvaking påviste arten berre på ein lokalitet i Elverum. Det var to einsleg syngjande hannar som ikkje klarte å lokke til seg ei ho til området. Tiltak for å forbetre hekkebiotopar har vorte gjennomførte av grunneigarar i samarbeid med statsforvaltaren i Innlandet, men dessverre utan positiv effekt på bestanden.

Kva kan gjerast?

Klimaendringane forandrar fugletrekket på mange måtar, som igjen påverkar direkte inn på fuglebestandane. Dette skjer mellom anna gjennom mindre mat og ugunstige vêrforhold.

– Det er viktig å støtte tiltak som gjer naturen meir robust til å takle klimaendringane. Å verne leveområda til fuglane, særleg våtmark og andre insektrike areal som beitemark og lyngheiar, gir dei ein buffer mot skiftande leveforhold, seier miljødirektøren.

Konvensjonen for trekkjande artar (CMS) vart etablert i 1979, med tanken om at artar må vernast under heile livsløpa deira, frå hekkeområde i Noreg, via rasteplassar nedover Europa og til overvintringsområde sør for Sahara. Meir enn 90 % av artane forlèt Noreg på hausten.